عوامل موثر بر نشاط دانش آموزان

عوامل موثّر بر نشاط کودکان در کلاس درس

از جمله مواردی که باعث بی رغبتی دانش آموزان و بالتبع عدم موفقیت آنان و در نهایت افت تحصیلی می شود ، مسئله ی خستگی و عدم نشاط دانش آموزان در کلاس درس می باشد لازم است که با بررسی عوامل موثر بر نشاط دانش آموزان زمینه های نشاط و شادابی را بارور و آفت خستگی را قلع و قمع نماییم.

· وضعیت فیزیکی کلاس :

فضای فیزیکی شامل رنگ ، نور ، چینش نیمکت ها ، تهویه و تعداد دانش آموزان برخی از دانشمندان معتقدند تمایل ناخودآگاه ما به یک یا چند رنگ خاص می تواند نشانه ای از نیازهای بدن ما در جهت ترمیم خود باشد. به عنوان مثال رنگ نارنجی رنگ گرم و صمیمی است . نارنجی پرتوهای شادی آفرینی از خود ساطع می کند که موجب رفع خستگی است . رنگ سبز که انرژی زا و آرامش بخش است به طوری که اضطراب را از انسان دور می کند و موجب رفع تنش و گرفتگی عضلانی می شود. به خصوص که سبز رنگی ایده آل برای فضاهایی است که در آنها تمرکز و آرامش مورد نیاز است.

· چینش نیمکت ها

علمای تعلیم و تربیت بهترین روش چینش صندلی ها را به صورت دایره ای یا « U» شکل پیشنهاد می کنند. خصوصا در درسهایی که نیاز به بحث و بررسی فعالیت های گروهی برای حل یک مسئله و یا انجام آزمایش و یک پروژه می باشد. در این صورت تعامل و ارتباط به شکل صحیح انجام پذیر خواهد بود . این امر باعث می گردد تمامی فراگیران درگیر آن فعالیت شوند و حالت انفعالی و خستگی در آنها به وجود نیاید.

· تهویه و تعداد دانش آموزان

تهویه هوا باعث می شود به صورت مستمر هوای تازه و پر اکسیژن در کلاس جریان داشته باشد و تنفس راحت تر انجام گردد. ضمن آن که تعداد دانش آموزان باید به خصوص نسبت به مساحت و فضای کلاس متناسب باشد.

· ابزار تشویق

تشویق عامل وادار کننده ای است که به انسان نیرو و انرژی می بخشد. شخصی که تشویق می شود از کار و زحمت خود احساس رضایت و خشنودی می کند و این رضایت خاطر است که جلوی خستگی و بی میلی او را می گیرد.

· خواب کافی

دانش آموزانی که خواب کافی نداشته باشند ، عصبی ، نگران ، ناپایدار ، و سپس مضطرب شده و از مرحله ی روانی شدید به مرحله ی کوفتگی و خستگی می رسند. افسردگی ، کم اشتهایی ضعف انرژی ، مشکلات روحی کناره جویی از دوستان و فعالیت ها احساس بی ارزش بودن ، کم خونی مشکلات گوارشی و اندوهگینی از جمله عوامل دیگری است که جسم و روح دانش آموزان را تحت الشعاع خود قرار می دهد .

· اهمیت هدف در آموزش

از خصوصیات آموزش این است که برای فعالیت خویش یک هدف و مقصد آگاهانه ای قائل گردیم ، این نوع فعالیت فقط برای فردی امکان پذیر خواهد بود که خود را بشناسد و قادر به تنظیم طرح آگاهانه ای باشد و آزادانه وسایل را برگزیند که امیال او را ارضا نماید و به کمک آنها به اهدافش برسد . ایجاد این حق و توسعه امکانات آن همانا چیزی جز پرورش و آمادگی احترام به شخصیت نیست.

· تقویت انگیزه درونی شاگرد

اگر معلم بکوشد انگیزه های درونی را در عمق جان شاگرد به وجود آورد چنین شاگردی خود جوش ، به حرکت در آمده و دیگر نیازی به عوامل بیرونی از قبیل تشویق و ترغیب نخواهد داشت ؛ لذا در اسلام بیشترین تاکید بر انگیزه های درونی شده است. روی این اصل خانواده ها و معلمان باید توجه داشته باشند که معیار های اولیه تربیتی خود را باید بر محور علایق درونی و انگیزه های داخلی قرار دهند تا در پرتو این محرکات درونی فرزندان خود به خود با میل و رغبت به سوی کمالات انسانی در حرکت باشند ، بدیهی است در مواردی هم برای این که کشش های درونی تقویت گردد می توان از تشویقات و عوامل ترغیبی استفاده کرد . نکته ظریفی که امروزه با آن مواجه هستیم این است که دانش آموزان اساسا به درس خواندن علاقه ندارند و از آن گریزان هستند این بی علاقگی آن چنان قوی است که همان طور شاگرد ابتدایی از نیامدن معلم خوش حال است دانشجوی دانشگاه نیز به وجد و شور در می آید . از این جا به دست می آید که جز در عده ای از دانش آموزان تعلیم و تربیت جامعه ما نتوانسته است انگیزه و شوق درونی به وجود آورد و فرهنگ ها با برنامه های غلط و غیر صحیح همیشه تحصیل و علم را بر شاگرد تحمیل کرده است.

لذا وقتی می فهمد معلم نیامده است با یک دنیا شادی و نشاط از کلاس خارج می شود ، گویی از زندان خارج شده است و حال آنکه مولا علی (ع) می فرمایند : اگر روزی آفتاب طلوع کند و من در آن روز علم و دانش تازه ای نیاموزم آن روز بر من مبارک نخواهد بود.

بنابراین اولیاء فرهنگ و آموزش و پرورش باید با یک تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش را دگرگون ساخته به جای روحیه مدرک طلبی و رفاه طلبی عشق و ایمان به علم اندوزی را در جامعه پرورش دهند.

پرورش ابتکار عمل و خلاقیت در دانش آموزان

ممکن است در نگاه اول برای خواننده این سوال پیش آید که ابتکار و خلاقیت چه ارتباطی با شادابی و ایجاد نشاط در دانش آموزان کلاس دارد ؟ در جواب باید گفت که اگر بتوانیم در کلاس دانش آموزان را برای پرورش خلاقیت و ابتکار عمل در درس خواندن و طراحی علمی تربیت کنیم دانش آموزان چنین کلاسی همیشه با انگیزه و شاداب بوده و بیشتر از معلمشان به درس خواندن و اکتشاف و خلاقیت علاقه نشان می دهند.

[ شنبه 8 آذر ماه ] [ ساعت 11:20] [خیامی]